พระขุนแผนเคลือบ กรุวัดใหญ่ชัยมงคล
.
วัดใหญ่มงคล หรือ “วัดป่าแก้ว” วัดสำคัญแห่งเมืองกรุงเก่า สร้างขึ้นในสมัยอยุธยาตอนต้น โดยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 (พระเจ้าอู่ทอง) ราวปี พ.ศ. 1900 มีจุดเด่นคือ พระเจดีย์ชัยมงคล ที่สมเด็จพระนเรศวร มหาราช ทรงโปรดให้สร้างขึ้นในราวปี พ.ศ. 2135 เพื่อเป็นอนุสรณ์แห่งชัยชนะในสงครามยุทธหัตถี กับพระมหาอุปราชาแห่งพม่า
.
.
โดยเมื่อคราวที่ พระองค์ดำ ทรงชนะศึกแล้ว ทรงเสด็จกลับคืนสู่พระนครฯ พระองค์ทรงหมายจะลงโทษเหล่าทหารที่ตามทัพไปไม่ทัน ในครั้งกระทำศึกยุทธหัตถี ซึ่งตามกฏแล้วต้องโทษถึงขั้นประหารชีวิต แต่ได้ สมเด็จพระพนรัตน์ วัดป่าแก้ว และพระสงฆ์ 25 รูป ได้ขอพระราชทานอภัยโทษให้กับทหารเหล่านั้น โดยให้เหตุผลว่าพระองค์เปรียบดังพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่แวดล้อมด้วยหมู่มาร ก่อนที่จะตรัสรู้ เป็นการประกาศเกียรติบารมี ความกล้าหาญ และเก่งกาจของพระองค์ให้ขจรกระจายไปทั่วแคว้นทั่วแผ่นดิน
.
.
.
สมเด็จพระนเรศวร จึงโปรดให้สร้างเจดีย์องค์ใหญ่ขึ้น เพื่อเป็นสัญลักษณ์แห่งชัยชนะและความมีน้ำพระทัยของพระองค์ ที่มีต่อเหล่าทหารเหล่านั้น และพระะราชทานนามว่า เจดีย์ชัยมงคล ในปี พ.ศ. 2135 และพระองค์ยังทรงดำริให้จัดสร้างพระพุทธรูป และพระเครื่อง อีกเป็นจำนวนมาก โดยพระเครื่องที่มีชื่อเสียงของอยุธยาที่ เสด็จพ่อพระองค์ดำ ทรงสร้างขึ้นนั้นคือ “พระขุนแผนเคลือบ” ที่ผสมผสานศิลปะสุโขทัยและอยุธยาได้อย่างงดงามลงตัว
.
.
.
พระขุนแผนเคลือบ
.
พระขุนแผนเคลือบ ถือกำเนิดครั้งแรกที่กรุวัดใหญ่ชัยมงคล โดยมีเอกลักษณ์ที่น่าสนใจคือ เป็นพระพิมพ์กระเบื้องเคลือบ ปางมารวิชัยซุ้มเรือนแก้ว ซึ่งที่กล่าวว่ามีลักษณะเด่นคือ พระพิมพ์ในกรุดังกล่าวสร้างจากดินขาวทำการเคลือบเหมือนเครื่องเคลือบกระเบื้อง ซึ่งผิดแปลกไปจากการสร้างพระเครื่องอื่นๆ ที่มักนิยมสร้างด้วยดินเผา หรือ โลหะเนื้อชินตะกั่ว
.
พระพิมพ์ที่มีลักษณะนี้ยังพบได้ที่กรุวัดสิงห์ลาย (กรุโรงเหล้า) และกรุวัดบ้านกร่าง จังหวัดสุพรรณบุรี แต่ที่พบกลับไม่มีการเคลือบ พบแต่เนื้อดินเผาสีหม้อใหม่ธรรมดา (ซึ่งเชื่อกันว่าสร้างในสมัยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช) ซึ่งคาดว่าเป็นการนำเอาเทคนิคการเคลือบที่ได้รับอิทธิพลจากจีนสู่กรุงสุโขทัย มาปรับประยุกต์ใช้ในการสร้างพระเครื่องได้อย่างชาญฉลาดและเต็มไปด้วยศิลปะอันโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว ซี่งถือได้ว่าเป็นความก้าวหน้าอย่างหนึ่งในการสร้างพระพิมพ์ของยุคสมัยอยุธยาเลยก็ว่าได้
.
.
พระขุนแผนเคลือบ เป็นปางมารวิชัย ประทับอยู่ในซุ้มเรือนแก้ว พระทุกองค์จะผ่านการเคลือบด้านหน้า ส่วนด้านหลังจะไม่เคลือบ แต่จะมีลายมือปรากฏแทบทุกองค์
พระขุนแผนเคลือบ ทุกองค์จะผ่านการเคลือบทุกองค์ น้ำยาเคลือบจะมีสีเหลืองเข้ม บางองค์น้ำยาเคลือบกะเทาะออกเพราะความเก่าตามซอกขององค์พระจะมีสีน้ำตาลเข้ม ถึงดำ เพราะน้ำยาเกาะหนามากกว่าส่วนอื่น เลยทำให้สีเข้มมากกว่าส่วนอื่น มีขนาดสูง ประมาณ 4.5 ซ.ม. ฐานกว้าง ประมาณ 2.8 ซ.ม. มีด้วยกันทั้งหมด 3 พิมพ์คือ
.
.
1.พิมพ์อกใหญ่ ฐานสูง
2.พิมพ์อกใหญ่ ฐานเตี้ย
3.พิมพ์แขนอ่อน หรือพิมพ์เล็ก
.
พระขุนแผนเคลือบทุกกรุ ทุกองค์ จะมีพุทธคุณยอดเยี่ยมทางเมตตามหานิยม แคล้วคลาดคงกระพัน ชาตรี และพระขุนแผนเคลือบจัดเป็นพระที่หายาก พุทธคุณสูง จึงถูกจัดให้เป็นพระชั้นนำที่สุดของเมืองอยุธยาเลยทีเดียว
.
.
.
.
.
*ในปี พ.ศ. 2506 มีผู้พบ พระขุนแผนเคลือบ จำนวนมากที่ วัดเชิงท่า อำเภอปากเก็ด จังหวัดนนทบุรี เป็นพิมพ์เดียวกันกับวัดใหญ่ชัยมงคลทุกประการ ผิดกันที่น้ำยาเคลือบของวัดเชิงท่า สีจะอ่อนกว่า เข้าใจว่าโดนน้ำเซาะจนทำให้โดนผิวของน้ำยาเคลือบจางลงไป
.
.
.
.
.
.
*ในปี พ.ศ. 2528 ได้พบอีกครั้งที่ ตำบลบางใหญ่จังหวัดนนทบุรี แต่มีจำนวนไม่มากนัก ลักษณะของน้ำยาเคลือบของกรุนี้น้ำยาเคลือบออกสีเขียวอ่อน และมีคราบทรายเกาะอยู่มาก มีพิมพ์ทรงเป็นแบบเดียวกันกับวัดใหญ่ชัยมงคลทุก ประการ
.
.
.
.
.
.
ขอบคุณข้อมูลและภาพจาก…
.
Th.wikipedia.org
Pinterest.com
amuletssiam.org/
thairath.co.th/ ไทยรัฐ
FB : พระครูปลัดุรเดช คุณวโร
FB : พระขุนแผนเคลือบ กรุวัดอัมพวัน
thaprachan.com / ท่าพระจันทร์ดอทคอม
prathaprachan-mag.com / นิตยสารพระท่าพระจันทร์
samakomphra.com/สมาคมผู้นิยมพระเครื่องพระบูชาไทย
