“ตรียัมปวาย” อาจารย์ใหญ่แห่งวงการพระเครื่อง
.
.
“ตรียัมปวาย” เป็นนามปากกาของปรมาจารย์ด้านพระเครื่องผู้มีชื่อเสียงโด่งดัง ระหว่างช่วงทศวรรษ 2490-2520 ท่านได้รับการยอมรับนับถือในความเป็น “นักเลงพระระดับพระกาฬ” แห่งสยาม แม้จะวายชนม์ไปนานแล้ว หากเป็นคนในวงการพระเครื่องแล้ว ก็ต้องรู้จักปูชนียบุคคลที่ควรค่าแก่การยกย่องเทิดทูนท่านนี้ อ.ตรียัมปวาย เป็นใคร? เกี่ยวข้องอย่างไรกับวงการพระเครื่องอย่างไร? วันนี้องค์พระฮับจะเล่าให้ฟัง
.
“ตรียัมปวาย” หรือ พันเอกพิเศษ ประจณ กิตติประวัติ ท่านเริ่มจากความชื่นชอบนิยมสะสมพระเครื่อง ท่านได้ร่วมกลุ่มกับเพื่อนๆ พบปะกันเพื่อศึกษาแลกเปลี่ยนพระกันที่บริเวณข้างศาลแพ่ง ที่ร้านกาแฟของมหาผัน เรียก บาร์มหาผัน เป็นจุดนัดพบ นั่นเป็นประวัติคราวๆ ของท่าน
.
ทั้ง ๆ ที่ “ตรียัมปวาย” เป็นบุคคลผู้มีคุณูปการอย่างสูงในลำดับต้นๆ ต่อวงการพระเครื่อง แต่ก็น่าประหลาดใจว่ากลับไม่มีข้อมูลเชิงลึกของบุรุษผู้นี้มากไปกว่าชื่อสกุล และนามปากกา นอกจากนั้นแล้วแทบไม่ทราบอะไรเกี่ยวกับท่านเลย ไม่ว่าวันเดือนปีเกิด ชาตะ-มรณะ การศึกษา ครอบครัว ภาพถ่าย หรือหน้าที่การงานตำแหน่งสุดท้ายก่อนเกษียณ คงเป็นความตั้งใจของท่านที่จงใจให้ชื่อนามปากกา “ตรียัมปวาย” ฝากไว้ในแผ่นดินให้คนรุ่นหลังรู้จักท่านในชื่อนี้มากกว่า
.
.
.
ที่มาของคำว่า… “เบญจภาคี”
.
“ตรียัมปวาย” ท่านเปรียบดังอาจารย์ใหญ่ของวงการพระเครื่อง แต่ท่านก็ไม่เคยเอ่ยอ้างตัวท่านเองว่าเป็นอาจารย์ หรือผู้เชี่ยวชาญ แต่ท่านเองกลับเป็นนักคิดนักเขียนที่เพียรศึกษาหาความรู้ในด้านประวัติศาตร์ ศาสนาเปรียบเทียบ โบราณคดี ลงลึกไปถึงรากของศิลปะวัฒนธรรม ตำนานต่างๆ กว่าท่านจะเขียนบทความ บทวิเคราะห์ ของพระเครื่องที่หยิบยกมาเขียนท่านต้องหาข้อมูลมากมาย และยังลงลึกถึงขั้นอ่านงานแปลหนังสือโบราณคดีภาษาฝรั่งเศสที่เป็นที่ยอมรับในวงกว้าง ถึงขั้นเคยเขียนจดหมายไปขอความรู้จาก ศาสตราจารย์ หม่อมเจ้าสุภัทรดิศ ดิศกุล รวมถึงศาสตราจารย์ยอร์จ เซเดส์ เพื่อให้ช่วยขยายเพดานความรู้เกี่ยวกับ อิทธิพลของศิลปะศรีวิชัย และลพบุรี ว่าส่งผลมาให้ศิลปะหริภุญไชยบ้างหรือไม่? มากน้อยเพียงไร? บทความของท่านบ้างชิ้นอ้างอิงเอกสารกว่า 100 เล่ม
ในช่วงแรก ๆ “ตรียัมปวาย” ท่านได้บัญญัติศัพท์ให้กับพระเครื่องที่โดดเด่นในสยามที่เป็นที่สุดมี 3 สกุล อันได้แก่ พระสมเด็จวัดระฆัง (ศิลปะรัตนโกสินทร์), พระนางพญาพิษณุโลก (ศิลปะอยุธยา) และพระรอดลำพูน (ศิลปะทวารวดี) ท่านเรียกรวมว่า “ไตรภาค” หรือ “ไตรภาคี”
และต่อมาท่านได้เพิ่มอีก 2 สกุลคือ พระซุ้มกอกำแพงเพชร (ศิลปะสุโขทัย), พระผงสุพรรณ (ศิลปะอู่ทอง) ท่านได้จัดชุดพระที่มีความสำคัญและเป็นพระยอดนิยมขึ้นมาใหม่ว่า “เบญจภาคี” ราวต้นทศวรรษ 2490 โดยถือว่าพระพิมพ์ 5 สกุลนี้เป็น “เพชรในเรือนมงกุฎ” ท่านให้เหตุผลว่า เพราะพระ 5 สกุลนี้มีความโดดเด่นในด้านประวัติผู้สร้าง ด้านพุทธคุณ ด้านสุนทรียศาสตร์ บริบทแวดล้อม และปลอมแปลงได้ยาก ฯลฯ
.
แม้ทุกวันนี้บทบัญญัติของ “ตรียัมปวาย” ก็ยังทรงพลานุภาพอย่างยิ่ง พระเครื่องชุดเบญจภาคี ที่ท่านได้คัดสรรมานั้นเหมาะสมแล้ว เพราะแฝงนัยบางประการที่ครอบคลุมศิลปะหลากยุคสมัยอย่างรอบด้าน โดยมิได้ผูกขาดสกุลช่างใดสกุลหนึ่งเพียงสกุลเดียว
.
**ภาษาบ้านๆ ที่พวกเราคุ้นหู ก็คือการจำแนก เนื้อดิน เม็ดผด ผิวสี รอยราน รอยตำหนิ กลิ่นว่าน เป็นต้น
แต่ว่าตรียัมปวาย สามารถสาธยายรายละเอียดทุกซอกทุกมุมของพระพิมพ์ทุกสกุล ออกมาเป็นทฤษฎีหนาปึ้ก จัดแบ่งเป็นหมวดหมู่ที่เราต้องทึ่ง ดังนี้
หลักทางทัศนีย์วิทยา ว่าด้วยมิติ ความตื้นลึกหนาบาง / หลักสกายทฤษฎี ว่าด้วยองคาพยพของพระปฏิมา / รงคทฤษฎี ว่าด้วยเรื่องวรรณะสี / หลักฉัพยทฤษฎี ว่าด้วยแสง-เนื้อผิว / หลักมิญชทฤษฎี ว่าด้วยชนิดของคราบกรุแบบต่างๆ ฯลฯ
.
.
หนังสือปริอรรถาธิบายแห่งพระเครื่องฯ เล่ม๑ เรื่องพระสมเด็จฯ
ตำรา พระสมเด็จฯ เรียบเรียงโดย “ตรียัมปวาย” เป็นหนังสือเชิงวิชาการรวบรวมชีวประวัติของสมเด็จพระพุฒาจารย์โต พรหมรังสี และประวัติการสร้างพระสมเด็จทั้งสามวัด โดยท่านได้อ่านอธิบายไว้อย่างละเอียด เช่น การพิจารณาทางเนื้อ การพิจารณาทางพิมพ์ทรง วรรณะ เส้นซุ้ม รวมถึงพุทธานุภาพต่างๆ เนื้อหาภายในเล่มส่วนใหญ่เป็นคำอธิบายมีรูปภาพประกอบเล็กน้อย เหมาะสำหรับท่านที่ชื่นชอบพระสมเด็จฯโดยเฉพาะ อ่านสนุก ถือได้ว่าเป็นตำราระดับตำนานของวงการเล่มหนึ่งครับ
เล่มนี้พิมพ์ครั้งที่ ๒ ปี ๒๔๙๗ หน้า ๓๐๙ หน้าสภาพเก่าเก็บ
.
ขอบคุณข้อมูลและภาพจาก…
.
Th.wikipedia.org
Pinterest.com
lungkitti.com/
FB : พระนครบุ๊ค
FB : พระเครื่อง ดร.อนันต์
FB : ความรู้เรื่องพระเครื่อง โดยหมอโบราณ
prapantip.com/ พระพันธุ์ทิพย์
samakomphra.com/สมาคมผู้นิยมพระเครื่องพระบูชาไทย
